Eski Türk edebiyat dergileri nerede okuyabilirim? Hangi Arsive gitmeliyim? Internette kaynaklar var mi?

Soru-Cevap
1

Eski Türk edebiyat dergileri nerede okuyabilirim? Hangi Arsive gitmeliyim? Internette kaynaklar var mi? Bulmak icin hangi Katalog kullanmaliyim?

2

Büyük kütüphanelerimizde araştırma yapabilirsiniz.

Türkiye’nin en iyi 10 kütüphanesi

Dijital dünyada kitaplar eski önemini yitirmiş gibi mi görünüyor? Kabul, internet hız kazandırıyor ama gerçek bilgi hâlâ tarihi beş bin yıla giden mabetlerde, kütüphanelerde… İtalyan düşünür Umberto Eco ile sinemacı Jean-Claude Carriere, “Kitaplardan kurtulabileceğinizi sanmayın” derken haklı değil miydi? Kütüphanelerde nadir belgelere, yazmalara, koleksiyonlara ulaşabilir, telaşsız ve sessiz okumanın tadına varabilirsiniz.

ATATÜRK KİTAPLIĞI / İSTANBUL
Akademisyenlere ve serbest araştırmacılara, bünyesindeki 500 bine yakın eserle hizmet veriyor. 24 saat açık. 1928 öncesi neşriyat, matbu kitaplar, elyazmaları, kartpostallar, salname ve gazete arşiviyle oldukça zengin. Taksim’deki kütüphane Boğaz manzarasıyla da dikkat çekiyor.

BEYAZIT DEVLET KÜTÜPHANESİ / İSTANBUL
Avrupa’daki milli kütüphanelerin benzerini kurmak için Padişah II. Abdülhamit’in emriyle 1884’te kuruldu. Toplanan elyazmaları, kitaplar, gazeteler ve dergilerle bir milyona yakın esere sahip. Görme engelliler için sesli arşiv bölümü var. Beyazıt’ta, eski şehrin kalbinde.

İSLAM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ / İSTANBUL
Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1984’te kurulan kütüphanede Osmanlı ve İslam coğrafyası hakkındaki dokümanlara ulaşacaksınız. Jüri üyelerimizden Kansu Şarman, “Araştırdığınız konuda yayımlanmış tez çalışmalarına kadar detaylı olanaklar sunuyor” diyor. Kütüphane, Üsküdar İcadiye’de

MİLLİ KÜTÜPHANE / ANKARA
Eski harfli Türkçe yayın arşivinde, nadir kitap, gazete, dergi, fotoğraf ve afiş gibi üç milyondan fazla eseri barındırıyor. Jüri üyelerimizden İhsan Yılmaz’a göre, sahip olduğu birikimle Türkiye’nin hafızası olarak kabul edilebilir. Çankaya’da,sabah 09.00’dan gece yarısına kadar açık.

İZMİR MİLLİ KÜTÜPHANE / İZMİR
Ülkede bir sivil toplum örgütü (İzmir Milli Kütüphane Cemiyeti) tarafından kurulması açısından ilk olma özelliğine sahip. 23 Nisan 1912’de Konak’ta açıldı. ‘Neo-Klasik Türk Mimarisi’ ekolünün İzmir’deki en önemli yapısı. İçinde 700 bine yakın kitap, beş bine yakın dergi ve sekiz bin civarında gazeteden oluşan koleksiyon barındırıyor.

SÜLEYMANİYE YAZMA ESER KÜTÜPHANESİ / İSTANBUL
Kütüphane arşivinin temelini, Kanuni Sultan Süleyman’ın kütüphanesindeki eserler oluşturuyor. 70 bini aşkın yazma esere sahip. UNESCO’nun Dünya Belleği Listesi’ne giren İbn-i Sina’nın elyazmaları da burada bulunuyor. Süleymaniye Camii medreselerinde, 1927’de kuruldu.

DOĞAN HIZLAN KÜTÜPHANESİ / ANTALYA
Duayen gazeteci Doğan Hızlan’ın bağışladığı 20 bin kitap ile açılan kütüphane, 900 metrekarelik alanda hizmet veriyor. Envanterinde gezi, sosyoloji, inceleme ve araştırma kitapları yer alıyor. Muratpaşa’da her gün 09.30- 18.30 saatleri arasında açık.

KADIN ESERLERİ KÜTÜPHANESİ / İSTANBUL
Kim bilebilirdi ki, 1987’de sadece 100 kitaplık koleksiyonla kurulan kütüphanenin bugün bir milyondan fazla esere sahip olacağını. Üstelik tümü Türkiye’deki kadın örgütlerine ait belge, özel arşiv, efemera ve kadın sanatçılar koleksiyonundan oluşuyor. Fener semtinde.

SALT GALATA / İSTANBUL
Karaköy Bankalar Caddesi’nde, neo-klasik ve oryantalist mimarisiyle 1892’de inşa edilen benzersiz bir binada hizmet veriyor. Doğu Avrupa, Türkiye ve Akdeniz havzasına ait eserleri bulabilirsiniz. Ayrıca bünyesinde müze ve çeşitli sergilere ev sahipliği yapıyor.

İNEBEY YAZMA ESER KÜTÜPHANESİ / BURSA
Yıldırım Beyazıt döneminde yaptırılan medrese binasında hizmet veriyor. Kütüphane olarak 1969’da Orhan Camii’ndeki elyazması ve basılı eserlerin getirilmesiyle kullanılmaya başladı. 9 bin cilt elyazması ve 20 bin civarında basılı eser barındırıyor.

Kaynak: https://www.ntv.com.tr

3

“Eski Türk edebiyat dergileri” (özellikle Tanzimat–Cumhuriyet arası dönemde yayımlanan dergiler) hem dil tarihi hem de edebiyat araştırmaları açısından çok kıymetli kaynaklardır.

Bu dergileri okumak ya da incelemek için fiziksel arşivlere gidebileceğiniz gibi, dijital ortamlarda da ulaşabileceğiniz pek çok kaynak mevcuttur. Aşağıda hem arşiv adreslerini, hem de çevrimiçi katalog ve dijital kütüphane seçeneklerini ayrıntılı olarak bulabilirsiniz :backhand_index_pointing_down:

:classical_building: 1. Fiziksel Arşivler (Kütüphane ve Kurumlar)

:round_pushpin: Milli Kütüphane – Ankara

  • Kapsam: Tanzimat dönemi ve sonrası pek çok derginin orijinal ya da mikrofilm kopyaları.

  • Erişim: Okuyucu kartı çıkararak arşivde inceleyebilirsiniz.

  • Katalog: https://katalog.mkutup.gov.tr

:pushpin: Özellikle Servet-i Fünûn, Tercüman-ı Hakikat, Sebilürreşad, İkdam, Beyânülhak gibi dergilere erişim mümkündür.

:round_pushpin: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi

  • Kapsam: Eski harfli Osmanlıca dergi ve gazetelerin geniş koleksiyonu.

  • Erişim: Yerinde başvuru yapılarak sağlanabilir. Bazı koleksiyonlar dijitalleştirilmiştir.

  • Katalog: https://katalog.istanbul.edu.tr

:pushpin: İstanbul’da bulunan araştırmacılar için en önemli merkezlerden biridir.

:round_pushpin: SALT Araştırma Arşivi – İstanbul

  • Kapsam: Cumhuriyet öncesi ve erken Cumhuriyet dönemi süreli yayınlar, edebiyat dergileri, gazeteler.

  • Erişim: Kayıt olup arşiv salonunda dijital kopyalar incelenebilir.

  • Web sitesi: https://saltresearch.org

:round_pushpin: TBMM Kütüphanesi ve Arşivi (Ankara)

  • Kapsam: Dönemin siyasal ve kültürel içerikli süreli yayınları.

  • Erişim: Randevu ile araştırmacılara açıktır.

  • Web sitesi: https://kutuphane.tbmm.gov.tr

:laptop: 2. Dijital Kaynaklar ve Online Kütüphaneler

:globe_with_meridians: Hakkı Tarık Us Koleksiyonu (İBB Atatürk Kitaplığı)

:pushpin: Servet-i Fünûn, Mecmua-i Ebüzziya, Resimli Kitap gibi dergileri buradan dijital olarak okuyabilirsiniz.

:globe_with_meridians: Milli Kütüphane Dijital Koleksiyonları

:globe_with_meridians: TÜBİTAK – DergiPark (Modern Yayınlar)

  • Daha çok güncel akademik dergilere yöneliktir ama eski edebiyat araştırmaları için makalelere ulaşmak açısından faydalıdır.

  • https://dergipark.org.tr

:books: 3. Katalog ve Veri Tabanları

Eski Türk edebiyatı dergilerini taramak için kullanabileceğiniz başlıca kataloglar:

:pushpin: Bu kataloglarda dergi adını, yayın yılını ya da konu başlığını girerek arama yapabilirsiniz.

:memo: 4. Araştırma İpuçları

  • Dergi ararken Osmanlıca isimleriyle arama yapmak faydalı olur (örneğin Servet-i Fünûn, İkdam, Sebilürreşad).

  • Bazı dergiler Latin harflerine aktarılmış basımlar hâlinde de özel yayınevlerinden temin edilebilir.

  • Üniversite kütüphanelerinin (özellikle Edebiyat Fakülteleri) veri tabanlarını kontrol etmek de önemli bir kaynaktır.

  • Dergilerin dizinlerini (fihristlerini) incelemek, içerik taramasını kolaylaştırır.

:classical_building: Önerilen Arşiv Ziyaret Yerleri

  1. Milli Kütüphane – Ankara

  2. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler – İstanbul

  3. İBB Atatürk Kitaplığı / Hakkı Tarık Us Koleksiyonu – İstanbul

  4. SALT Araştırma – İstanbul

  5. TBMM Kütüphanesi – Ankara

:paperclip: Sonuç

Eski Türk edebiyat dergilerini bulmak için en verimli yöntem:

  1. TO-KAT veya Milli Kütüphane kataloglarından arama yapmak,

  2. Dijital kopyaları varsa İBB Atatürk Kitaplığı veya Milli Kütüphane dijital arşivinden indirmek,

  3. Gerekirse Nadir Eserler Kütüphanesi gibi büyük kütüphanelere giderek yerinde incelemektir.